Gentse wetenschapper schrijft revolutionair sterrennieuws

In het centrum van het kleine afgelegen dwergsterrenstelsel VCC128 huist wellicht een zwart gat. Dat heeft een Gentse wetenschapper ontdekt. Dr. Sven De Rijcke van de Universiteit Gent maakt deel uit van een team internationale wetenschappers die dit merkwaardige fenomeen dat nieuwe perspectieven rond het ontstaan van zwarte gaten in sterrenstelsels opent. Een zwart gat trekt alles aan dat zich te dicht in de buurt waagt zodat zelfs het licht er niet aan kunnen ontsnappen. In het centrum van ons eigen melkwegstelsel bevindt zich bijvoorbeeld een zwart gat dat drie miljoen maal massiever is dan de zon.
Voor het eerst hebben astronomen bewijzen gevonden voor de aanwezigheid van een zwart gat in de kern van een dwergsterrenstelsel. Het is een dwerg elliptisch stelsel met slechts 1% de massa van onze Melkweg en staat bekend als VCC128. Het staat op een afstand van 54 miljoen lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Maagd en bevindt zich in de buitenwijken van de reusachtige Virgo cluster van sterrenstelsels. Met de Hubble ruimtetelescoop namen de astronomen een dubbele kern waar: twee heldere vlekjes, symmetrisch rond het middelpunt van het sterrenstelsel. Dit wijst op een brede maar platte ring van sterren die rond een centrale donkere massa draaide. Aan de hand van waarnemingen kon de massa van het zwart gat geschat worden op 1 à 50 miljoen keer de massa van de zon. Nieuwe waarnemingen met de Very Large Telescope in de Chileense Atacamawoestijn zullen deze brede marge wellicht vernauwen.
De ontdekking van een zwart gat in het dwergsterrenstelsel is belangrijk omdat het de hypothese ondersteunt dat de vaak waargenomen superzware zwarte gaten in reuzen sterrenstelsels gevormd worden tijdens het versmelten van een groot aantal kleinere dwergstelsels. Als die mini-galaxieën ook zwarte gaten bevatten, dan zouden deze na zo een versmelting vrij vlug naar het centrum van het nieuwgevormde sterrenstelsel spiraleren en daar het groeiende superzware zwarte gat voeden. Simulaties tonen aan dat het eenvoudiger is om centrale zwarte gaten te vormen in lichtgewicht sterrenstelsels dan in massieve sterrenstelsels, omdat in dwergstelsels sterclusters vlugger naar het centrum spiraleren en daar kunnen versmelten met de vorming van een zwart gat tot gevolg. Om deze denkpiste te testen was het cruciaal de aanwezigheid van centrale zwarte gaten in dwerggalaxieën aan te tonen, iets wat tot nog toe niet onomstootbaar gelukt was.