Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in bezet België opnamen gemaakt voor een Duitse film, gebaseerd op Stijn Streuvels’ De Vlaschaard’. Streuvels werkte zelf mee aan deze film, die in Vlaanderen alleen al honderdduizenden kijkers trok en ook in de rest van Europa werd vertoond. Opmerkelijk is dat zowel het verzet als de Vlaamse SS niet echt gelukkig waren met Wenn die Sonne wieder scheint, zoals de film uiteindelijk heette.
De Vlaschaard 1943, een project van de Erfgoedcel Kortrijk, vormt het onderzoek van Roel Vande Winkel (Universiteit Gent) en Ine Van linthout (Universiteit Antwerpen). Op basis van archiefmateriaal uit binnen- en buitenland, waaronder correspondentie tussen Streuvels en de filmproducenten, werden de productie en de vertoning van de film gereconstrueerd. De resultaten van dit onderzoek worden samengebracht in het boek De Vlaschaard 1943: een Vlaams boek in nazi-Duitsland en een Duitse film in bezet België. Het boek gaat, zoals de titel aangeeft, niet louter over de film maar ook over Streuvels, zijn boek en nazi-Duitsland.
Bij het boek (Groeninghe Uitgeverij) hoort een DVD met een door het Koninklijk Filmarchief gerestaureerde versie. Het schijfje bevat zowel de Duitse als de Vlaamse versie van de film, telkens met tweetalige ondertitels (Frans Nederlands). De extra’s bevatten historische filmdocumenten: werkopnamen van de film en de documentaire Lied van het Linnen (1938) van Charles Dekeukeleire, die volgens de Vlaamse nationaal socialistische krant Volk en Staat beter zelf De Vlaschaard had verfilmd. Verder bevat de DVD interviews met de onderzoekers en met vader Marcel en zoon Jan Gruyaert, respectievelijk de regisseurs van Vlas (1948) en van De Vlaschaard (1983). Ten slotte bevat de DVD ook fragmenten van interviews die de onderzoekers afnamen van zes ooggetuigen, die spreken over hun betrokkenheid bij de filmopnamen.
De Vlaschaard 1943 is verder ook de titel van de tentoonstelling die vanaf 31 maart 2007 in het Nationaal Vlas-, Kant- en Linnenmuseum loopt. In het najaar verhuist de tentoonstelling naar het Guido Gezellemuseum te Brugge. Net zoals het boek geen tentoonstellingscatalogus is, is de tentoonstelling geen samenvatting van het boek. Het verhaal van De Vlaschaard (1907) en van Wenn die Sonne wieder scheint (1943) wordt er gebracht aan de hand van handschriften, originele scenarioversies, unieke filmfoto’s, zeldzame boekexemplaren en andere bezienswaardigheden. Beeldschermen tonen film- en interviewfragmenten.
Op 4 mei stellen de onderzoekers Wenn die Sonne wieder scheint op uitnodiging van CineGraph Babelsberg en het Bundesarchiv-Filmarchiv voor in het Deutsches Historisches Museum in Berlijn. Op 8 mei wordt het onderzoek, ditmaal op uitnodiging van de Nederlandse Vereniging Geschiedenis, Beeld en Geluid gepresenteerd in het Nederlandse Instituut voor Oorlogsdocumentatie in Amsterdam. De Vlaschaard 1943 is een project van de Erfgoedcel Kortrijk. Het kwam tot stand in samenwerking met het Stijn Streuvelsgenootschap, het Nationaal Vlas-, Kant- en Linnenmuseum Kortrijk, het Huis van Beeld en Geluid Kortrijk, het Koninklijk Belgisch Filmarchief, Buda Kunstencentrum en met medewerking van de Stedelijke Bibliotheek Kortrijk, de West-Vlaamse Gidsenkring, de Provincie West-Vlaanderen, Westtoer, en de Dienst voor Toerisme Kortrijk. De studiedag in het Filmmuseum Antwerpen wordt mee georganiseerd door het Koninklijk Belgisch Filmarchief, de Vlaamse Dienst voor Filmcultuur en het Deutsches Filminstitut. Meer informatie op http://www.erfgoedcelkortrijk.be/
Guido Van Peeterssen.
